Ga naar de inhoud

Kattentaal lichaamstaal

Klik hier om het boek te bestellen

De kattenfluisteraar.
Kattenexpert Claire Bessant legt in haar boek De Kattenfluisteraar uit hoe een kat in elkaar zit. Ze doet dit op een heel andere manier dan in de meeste boeken. Hieronder staat een hoofdstuk uit dit boek. Als je dit leest zul je merken dat de beschrijving heel anders is dan in andere boeken.
Als je interesse is gewekt, kun je dit boek bestellen door op het plaatje te klikken. Het is zeker de moeite waard.
Hierna kun je een hoofdstuk uit het boek lezen.

Kattentaal lichaamstaal

Katten staan bekend om hun onafhankelijkheid en hun solitaire jachtmethoden. In tegenstelling tot honden werken ze niet samen bij de jacht of vormen ze geen groepen voor bescherming. Daarom kennen ze ook de sociale regels van kuddedieren niet. Toch gaan ze wel met andere katten om, niet alleen om te paren of om kittens groot te brengen, maar ook voor meer ‘sociale’ contacten. Ze beschikken over een complexe lichaamstaal – onderzoekers hebben 25 verschillende visuele signalen in 16 combinaties opgemerkt en waarschijnlijk zijn de meest subtiele nuances nog niet eens ontdekt. Wanneer we erin slagen de basissignalen van onze katten te herkennen en te vertalen, dan zijn we al een heel stuk op weg om te begrijpen wat ze voelen en wat ze proberen te ‘zeggen’.
De meeste ontmoetingen tussen katten die elkaar niet kennen, vinden buiten plaats en in dichtbevolkte stedelijke gebieden komen katten op een kleine oppervlakte veel andere katten tegen. De meest spectaculaire lichaamstaal vindt plaats tussen rivaliserende katers en de duidelijkste tijdens het hofmaken. Aangezien de meeste katten echter gecastreerd of gesteriliseerd zijn en we ze meestal niet gadeslaan wanneer ze buiten zijn, moeten we genoegen nemen met de minder extreme interacties tussen katten onderling, tussen katten en andere dieren en tussen katten en mensen.
Sommige van de aantrekkelijkste aspecten van kattengedrag komen naar voren bij het spelen. Kittens, en zelfs volwassen katten, voeren een speelse pantomime op waarin wordt gejaagd, gevochten en geflirt – kortom het hele scala aan gedragingen komt aan bod. Dit komediespel is te vergelijken met het dansen van sommige volksstammen waarbij oorlogen en hofmakerij worden opgevoerd als een educatief en sociaal proces. Meestal gaan katten die in hetzelfde huis wonen vriendelijk en rustig met elkaar om, maar wanneer er eens onenigheid is, maak je een goede kans het hele repertoire van de kat te mogen bekijken!
Natuurlijk draaien de meeste confrontaties niet uit op vechten – zelfs niet bij rivaliserende katers. Het doel van de lichaamstaal is de boodschap over te brengen, confrontaties te vermijden – of ten minste niet onnodig te rekken – en verwondingen te voorkomen. Een agressor zal alles uit de kast halen om de andere kat zijn bedoeling duidelijk te maken, in de hoop dat de ander zal wegrennen zonder dat er klauwen of tanden aan te pas komen. Vaak staren katten elkaar alleen maar lange tijd aan (gecombineerd met enkele verbale beledigingen) en dat is genoeg om te beslissen wie de baas is. De dominante agressor kan gewoon weglopen van de verliezer, gaan zitten, de andere kant opkijken of zelfs zijn vacht gaan wassen, zonder dat menselijke toeschouwers ook maar iets van de confrontatie hebben gemerkt.
Hier wordt de lichaamstaal in principe onderverdeeld in kop (ogen, oren, snorharen en bek) en lichaam (staart, houding, omvang en hoek), maar omdat bijvoorbeeld de houdingen van angst en boosheid sterk op elkaar kunnen lijken, zijn de signalen van de afzonderlijke ‘componenten’ dan schijnbaar met elkaar in tegenspraak. Om het plaatje volledig te krijgen, moet het hele lichaam worden bekeken, zoals uit de voorbeelden zal blijken. Het isoleren van één bepaald element kan ook misleidend zijn omdat de signalen vaak heel snel veranderen.

Lichaamstaal kop, oren en ogen

De houding van de kop, de oren, de ogen en de snorharen kan ons veel vertellen over wat de kat voelt. De vele gezichtsspieren maken een groot aantal uitdrukkingen mogelijk, terwijl de houding van de kop zelf kan aangeven of de kat probeert contact te leggen of dat hij het liefst onzichtbaar wil worden. Wanneer de kop naar voren wordt gestrekt, wil de kat worden aangeraakt of probeert hij de gezichtsuitdrukkingen van een andere kat of van zijn eigenaar te onderscheiden – denk maar aan het moment waarop je thuiskomt en je kat je wil begroeten of hij vindt dat het etenstijd is! Bij een conflict kan een assertief dier zijn kop optillen, terwijl een agressief dier zijn kop juist kan laten zakken. Een ondergeschikte kat kan ook zijn kop laten zakken, maar hij kan hem ook optillen wanneer hij bang is of uit angst agressief wordt! Gebrek aan belangstelling wordt uitgedrukt door de kop laag te houden, de kin in te trekken en opzij te kijken om oogcontact te vermijden. Het is dus heel moeilijk, om niet te zeggen hoogst verwarrend, de stemming van de kat uitsluitend af te lezen aan de houding van de kop, maar wanneer we tegelijkertijd naar de rest van het lichaam kijken, kunnen we genoeg informatie verzamelen om hem redelijk goed te verstaan.

Ogen

Oogcontact is een van de voornaamste onderdelen van de menselijke communicatie en ook bij katten speelt dit een belangrijke rol, maar we moeten wel beseffen dat – net als een chimpansee die zijn tanden laat ziet niet glimlacht, maar juist zijn angst toont – langdurig oogcontact tussen katten geen vriendelijke houding is, zoals bij mensen. Staren is assertief gedrag bij katten, en rivalen zullen proberen conflicten op te lossen door elkaar aan te staren. Wanneer een kat beseft dat er iemand naar hem kijkt of staart, houdt hij vaak plotseling op met zich wassen of hij wordt wakker en kijkt op. Hoewel hij daarna misschien doorgaat met wat hij aan het doen was, is hij daarbij niet meer op zijn gemak totdat de ander van hem wegkijkt. Zelf hebben we soms ook dat ongemakkelijke gevoel dat iemand ons ‘in de gaten houdt’, maar kattenzijn er duidelijk heel gevoelig voor.
Aan de andere kant worden katten vaak beschreven als ‘dagdromers’ die maar wat voor zich uit zitten kijken, omdat ze rustig kunnen zitten, schijnbaar zonder hun blik op iets bepaalds gericht te houden. Dit komt omdat katten een groot deel van de informatie opnemen met de randen van hun ogen, terwijl wij zelf meer waarnemen met het middengedeelte, zodat we direct naar de dingen om ons heen kijken. Katten kijken meestal met deze randvisie, tenzij ze hun ogen op iets moeten fixeren, bijvoorbeeld een bewegende prooi.

opwinding, angst, aler, opgewonden en geïnteresseerd

Verwijde pupillen kunnen een teken zijn van angst of opwinding. Opgestoken oren geven aan dat de kat alert en geïnteresseerd is, maar niet bang.

ontspannen kat

Een ontspannen kat die de wereld rustig bekijkt. De pupillen verwijden of vernauwen zich al naar gelang de hoeveelheid licht en de mate van alertheid.

Alert en klaar voor actie

Alert en klaar voor actie overdag. De kat is op zijn hoede, maar niet bang. ’s Nachts zijn de pupillen groter.

De ogen geven duidelijke aanwijzingen over de stemming van de kat. Het vernauwen of verwijden van het oog kan interesse, boosheid of angst aangeven, op dezelfde manier als bij mensen. De grootte van de pupil wordt niet alleen beheerst door de beschikbare hoeveelheid licht, maar ook door de emoties van de kat. De pupillen kunnen zich verwijden bij angst, maar ook bij agressie en – iets minder spectaculair – wanneer de kat ziet dat je zijn etensbak vult of wanneer hij een bevriende kat in het oog krijgt.

Bij een kat die tevreden en ontspannen is, zijn de pupillen zo groot of zo klein als de beschikbare hoeveelheid licht toelaat – hoe minder licht er is, hoe groter de pupil wordt en hoe zwarter het oog lijkt. Een ontspannen kat heeft zij ogen waarschijnlijk niet wijd open, maar knippert traag met zware oogleden als een teken van opperste tevredenheid. Met de ogen knipperen is een geruststellend signaal tussen katten en doorbreekt dat agressieve gestaar waardoor ze zich zo ongemakkelijk gaan voelen. Als je bijvoorbeeld een te kleine ruimte deelt, voorkom je door het knipperen naar elkaar, ruzie over wie de eigenaar van de plek is. En wanneer een kat na afwezigheid zich weer bij zijn groep voegt, dient het knipperen als een soort toegangskaartje – de anderen heten hem weer welkom.
Bij een angstige kat zijn de pupillen vaak groot en naarmate zijn angst toeneemt, kan hij er bijna ‘paniekerig’ gaan uitzien, met tot het uiterste vergrote pupillen en wijd open ogen. Aan de andere kant kunnen de pupillen van een boze kat die voor zichzelf opkomt en zich veilig voelt in zijn positie, zich tot spleetjes vernauwen. Omdat de pupillen zich in alleleri gradaties kunnen verwijden, afhankelijk van de intensiteit van de angst, de boosheid of de opwinding die de kat voelt én van de beschikbare hoeveelheid licht, kunnen we het beste gelijktijdig ook naar de oren kijken.
Zie ook bij: De ogen.

Oren

De oren, die worden bestuurd door 20 à 30 spieren, behoren tot de belangrijkste communicatiemiddelen van de kat. Ze kunnen 180° ronddraaien en zich onafhankelijk van elkaar in alle standen bewegen.
Bij sommige grotere soorten van de kattenfamilie wordt de achterkant van de donkere oren gemarkeerd door lichte plekken, zodat de stand van de oren bij conflicten goed zichtbaar is en de boodschap duidelijk overkomt met weinig kans op vergissingen. Sommige wilde katten, zoals de lynx, hebben een veel kortere staart dan de meeste andere katten en missen daardoor een van hun communicatiemiddelen. Om dit te compenseren, hebben ze pluimpjes op hun oren ontwikkeld die de stand van de oren accentueren en zo extra communicatiemogelijkheden bieden. Bij de huiskatten heeft de Abessijn ook kleine pluimpjes op de oren.

ontspannen kat

Een ontspannen kat met opgestoken oren en uitspringende snorharen. De grootte van de pupillen hangt af van het licht.

geërgerde kat

Een geërgerde kat draait zijn oren naar achteren, terwijl zijn pupillen zich vernauwen en zijn snorharen naar voren steken.

Bange kat

Verwijde pupillen en platliggende oren geven aan dat de kat bang is. De snorharen kunnen naar achteren worden getrokken.

Gezicht bij spelen en bij de jacht

Bij het spelen en bij de jacht zijn de oren opgestoken, de pupillen groot en de snorharen naar voren gestoken.

Gezicht van tevreden kat

Een tevreden kat heeft zijn ogen half dicht, ontspant zijn snorharen en doezelt weg op een warm plekje.

Een blije, ontspannen kat heeft meestal zijn oren naar voren gericht, maar tevens licht naar achteren gebogen. Wanneer zijn aandacht wordt getrokken door een geluid of een beweging, gaan de oren recht omhoog, zodat ze ‘opstaan’ doordat de voorhoofdsspieren ze aantrekken. Het is net zoiets als wanneer wij bij concentratie ons voorhoofd fronsen. Wanneer de oren krampachtig beginnen te trekken of te draaien, voelt de kat zich waarschijnlijk gespannen of onzeker over een bepaald geluid of over de situatie.

Als de onzekerheid sterker wordt, beweegt de kat zijn oren enigszins naar achteren en omlaag tot ze bijna plat liggen.
Mijn twee Siamese katten, Bean en Flirt, demonstreren dit laten zakken van de oren heel duidelijk wanneer onze uitbundige puppy hun poezenmand nadert waar ze liggen te genieten bij de houtkachel. Zodra hij binnen hun vluchtafstand (de afstand die ze nodig hebben tussen hem en zichzelf om veilig weg te komen), gaan hun oren plat en nemen ze de houding van veelgeplaagd slachtoffer aan. Hun oren liggen uiteindelijk vrijwel evenwijdig aan de bovenkant van hun kop, die ze diep in de mand laten zakken in de hoop dat de puppy hen niet zal zien en weer weg zal gaan. Dit is een goed voorbeeld van een niet-agressieve verdedigingsreactie, waarbij de kat probeert te verdwijnen door zich klein te maken en vooral geen aanval uit te lokken. Wanneer onze kat Bullet  hetzelfde probleem tegenkomt, grijpt hij terug op de ‘actievere’ methode van aanvallen voordat de aanval plaatsvindt. Hij kiest een positie waarbij hij de puppy klem kan zetten en maakt hem dan bang met angstaanjagend geblaas, een gekromde rug en een dikke staart, zodat hij vooral ‘groot’ overkomt. Dan begint de strijd met het indringend aanstaren van de puppy. Zijn gespannen oren draait hij met de binnenkant opzij, zodat de achterkant van voren zichtbaar is. Zijn nekharen gaan omhoog en hij wacht tot de pup binnen zijn bereik komt voordat hij uithaalt naar zijn neus. Er raakt nooit iemand gewond en ze lijken deze schijngevechten allebei best leuk te vinden. Natuurlijk wint Bullet altijd!
Zie ook bij: De oren.

Snorharen

Ook de snorharen kunnen de stemmig van de kat aangeven en ze zijn veel beweeglijker dan we meestal beseffen. Wanneer de kat ontspannen is, staan ze enigszins opzij, maar naarmate zijn interesse toeneemt, komen ze naar voren. Een angstige kat trekt zijn snorharen recht naar achteren langs zijn wangen – zodat zijn gezicht zo klein en onopvallend mogelijk is, in de hoop zodoende een conflict te vermijden.

Kat in de verdediging

Wanneer een kat ontspannen is of onverschillig staat tegenover wat er om hem heen gebeurd, staan zijn snorharen aan weerskanten uit. Let maar eens op wanneer een kat gaapt, dan zie je het brede scala aan bewegingen dat de snorharen kunnen maken, van plat tegen het gezicht tot een uitstaande waaier rond de neus en de bek. Een kat die in de verdediging is, zoals hier, trekt zijn snorharen naar achteren tegen zijn gezicht. ook de oren draaien naar achteren en omlaag en de pupillen kunnen groot worden van angst.

Geïnteresseerde kat

Een geïnteresseerde kat kan zijn snorharen naar voren laten uitwaaieren, bijna als een derde hand (of poot) die voelt wat er direct voor hem gebeurt. De snorharen dienen om te zien/voelen in het donker wanneer de kat zich door het struikgewas of door smalle openingen beweegt.

De snorharen accentueren de spierbewegingen rond de bek en bij katers met een dik gezicht (bij gecastreerde katers worden de primaire mannelijke hormonen verwijderd, zodat dit volle gezicht zich niet ontwikkelt) kun je als je goed kijkt zien hoe de wangspieren de wangharen omlaag trekken wanneer de kat opgewonden of angstig is. Wilde katten hebben een voller gezicht of extra haar, zoals de manen bij leeuwen.
Zie ook bij: Tastzin.

Bek

In tegenstelling tot honden gebruiken katten hun bek niet bij agressieve conflicten – het geblaas en gegrauw met open bek ontstaat doordat ze zich bedreigd voelen. Het aflikken van de lippen kan een teken van onrust zijn, maar een uitstekende tong is ook een teken van ontspanning of van tevredenheid, waarbij de kat vaak een grappige ‘onnozele’ aanblik krijgt. Uiteraard moet je dit niet verwarren met een uit de bek hangende tong van een kat die geen tanden meer heeft.
Wanneer mensen geeuwen door vermoeidheid of uit verveling, kunnen ze een ware kettingreactie teweeg brengen bij anderen. Bij katten is geeuwen niet aanstekelijk en het is ook geen teken van verveling. Het is meer een signaal van tevredenheid en welbehagen en gaat vaak gepaard met een loom uitrekken na het ontwaken.

Lichaamstaal staart, houding, omvang en hoek

De staart dient als communicatiemiddel, maar ook als evenwichtsorgaan. Tijdens de jacht houdt de kat zijn staart strak naar achteren, totdat hij hem nodig heeft voor het evenwicht bij de uiteindelijke aanval. Kleine trekkende bewegingen van de staart kunnen de intense concentratie aangeven wanneer de kat zijn prooi in een hoek drijft. Toch is de staart vooral belangrijk als communicatiemiddel bij contacten met andere katten of mensen. De staart kent een groot scala aan bewegingen, heen en weer en op en neer, variërend van een sierlijke, trage zwaai tot een felle zwiep. De staart kan veranderen van een slappe spiraal die rond de kat gerold ligt als hij slaapt, tot een rechtopstaande borstel als de kat bang is.
Een ontspannen, zelfverzekerde en alerte kat die door zijn eigen territorium wandelt, laat zijn staart gewoon achter zich hangen totdat hij een andere kat of een interessante plek tegenkomt, zoals een sproei- of krabpunt. Als hij of zij besluit te sproeien, volgt de typerende houding met de opgeheven staart en de trappelende pootjes terwijl de plek met urine wordt gedoopt. Wanneer hij een bevriende kat of zijn eigenaar in het oog krijgt, laat hij de staart vaak snel in een verticale positie schieten, enigszins naar voren getrokken over zijn rug, met de punt een beetje geknikt. Deze houding geeft een vriend – een andere kat of een mens (mocht die dat willen) – de gelegenheid het gebied onder de staart te onderzoeken, waar een vertrouwde geur bevestigd dat de kat deel uitmaakt van de groep. De begroeting gaat vaak gepaard met een brom- of tjilpgeluid. Kittens rennen ter begroeting naar hun moeder met hun staartjes omhoog en wrijven ermee over de bovenkant van haar staart in de hoop iets van voedsel los te krijgen dat ze heeft meegebracht naar het nest. Volwassen katten doen hetzelfde met hun menselijke eigenaar: ze wrijven en wikkelen de staart om de benen, handen of zelfs borden in een poging voedsel of aandacht te krijgen.
Katten in rust die zich voorbereiden op actie, kunnen eerst eens goed kijken naar wat hun te wachten staat, terwijl ze hun staart lukraak heen en weer laten zwiepen. Het lijkt haast alsof ze erover nadenken en proberen te beslissen of ze in actie zullen komen. Naarmate de kat alerter wordt, kan de staart sneller en in een grotere boog heen en weer gaan. Dit kan een eerste teken van boosheid zijn, maar het kan ook gewoon bedoeld zijn om een andere kat te prikkelen of aan te moedigen om te spelen. Een hevig gezwiep geeft grote opwinding of dreigende agressie aan en is een overduidelijk signaal. Kwispelstaarten bij een kat betekent iets heel anders dan bij de vriendelijke, vrolijke hond: het is een teken dat de kat in emotionele tweestrijd verkeert.

Wanneer een kat zich ernstig bedreigd voelt door een aanvaller, kan hij een verdedigingshouding aannemen waarbij de haren op zijn staart recht gaan uitstaan als bij een flessenborstel. De staart gaat daarbij recht omhoog en kan wel tweemaal zo dik als normaal lijken. Zo ziet de kat er zo groot en dreigend mogelijk uit. Tijdens conflicten kunnen katten hun staart ook in een vreemde hoek houden, als een omgekeerde hoofdletter L – de staart blijft daarbij eerst de lijn van de rug volgen en buigt dan recht omlaag. Bij spelende kittens zie je dat ook, evenals de omgekeerde U-staart. Wanneer kittens kittens of katten elkaar al spelend achterna jagen of wanneer ze een energie-explosie hebben in hun ‘dolle halfuurtje’, waarbij ze het huis doorrennen en over alles heen springen dat op hun pad komt, of het nu mensen, honden of stoelen zijn, houden ze hun staart vaak in deze omgekeerde hoefijzervorm, zodat het net lijkt of de wildebrassen ‘de wind onder de staart hebben’.

Begroetingshouding

Typerende begroetingshouding tegenover een vriend. De staart staat omhoog, met de punt licht naar voren gebogen.

De kat speelt

De beste gelegenheid om de staart in een ‘omgekeerde U-vorm’ te zien, is wanneer katten of kittens spelen – meestal tijdens dat dolle halfuurtje wanneer ze elkaar door het huis achterna zitten. Katten lijken die combinatie van angst en opwinding heerlijk te vinden, net als kinderen. Het haar op de staart kan dan uitstaan als een flessenborstel.

Staart bij gewoon lopen

Tijdens het lopen hangt de staart ontspannen achter de kat aan, enigszins omlaag gericht. Wanneer de staart niet voor communicatie wordt gebruikt, dient hij als evenwichtsorgaan bij het klimmen en springen.

Zie ook bij: De gekke vijf minuten.

Houdingen

Jezelf groter maken dan je eigenlijk bent is een truc die veel dieren toepassen voor aanval en verdediging. Wanneer de bluf overtuigend genoeg is, trekt de rivaal zich terug om een conflict te vermijden. Ook katten maken gebruik van deze list en strekken hun pootjes wanneer ze aanvallen. Aangezien de achterpoten langer zijn dan de voorpoten, loopt het lichaam dan af in de richting van de kop. Een agressieve kat in de aanval zet bovendien de haren langs zijn ruggengraat en staart recht omhoog als een kam, zodat hij er nog indrukwekkender uitziet.

De meer defensieve kat

Naarmate de kat zich defensiever opstelt, gaat het haar op zijn lichaam nog meer uitstaan en kromt zijn staart zich over de rug.

Kat in de verdediging

Een defensieve kat kromt zijn rug en keert de zijkant van zijn lichaam naar de agressor. Het haar op zijn lichaam en zijn staart staat recht overeind.

Horizontale slingerbewing van staart duidt op onrustige kat

De horizontale slingerbeweging van de staart duidt aan hoe onrustig de kat zich voelt. Een zacht trekken van de staartpunt geeft niet meer dan belangstelling aan, maar kan zich ontwikkelen tot een brede zwaai wanneer de kat echt opgewonden is, bijvoorbeeld bij het zien van een rivaal in zijn tuin.

De agressor bij een conflict

De staart in een omgekeerde L-vorm komt vaak voor bij katten die de agressor zijn bij een conflict. De rug is licht gekromd en de haren staan recht overeind langs de ruggengraat en de staart. Vaak tilt hij een van zijn voorpoten op.

Sluipen bij de jacht

Tijdens de jacht en het besluipen van de prooi drukt een licht heen en weer bewegen van de staartpunt de concentratie uit. Bij een aanval dient de staart om het lichaam in evenwicht te houden, zodat de kat accuraat kan toeslaan.

Een doodsbange kat, die in een hoek is gedreven of wanhopig probeert een aanvaller op andere gedachten te brengen, zet niet alleen zijn haren op zijn rug op, maar over zijn hele lichaam. Hij keert zich zijdelings naar de aanvaller, met gekromde rug om zo groot mogelijk te lijken in de hoop dat de ander zich zal bedenken. Als hij de aanval eenmaal heeft tegengehouden, kan het potentiële slachtoffer zich met een krabachtige beweging opzij bewegen in de richting van een veiliger plek, maar hij houdt zijn blik gericht op de vijand voor het geval deze langzame aftocht een plotselinge aanval uitlokt.
Een niet-dominante bange kat kan zich tegen de grond drukken en proberen er zo klein en onopvallend mogelijk uit te zien om geen agressie uit te lokken of de aandacht te trekken. Dit is een totaal andere houding dan het defensieve ‘grootmaken’. Onzekere katten die alleen maar gewoon rust willen, gebruiken dit vaak, De kat kan vervolgens op zijn rug rollen met zijn gezicht naar de aanvaller als een sussend gebaar. Dit is niet helemaal hetzelfde als de onderworpen buik-omhoog-houding bij honden, die vanuit deze positie eigenlijk niet terug kunnen vechten. Terwijl de kat hiermee wel zo ver gaat als hij kan om een conflict te vermijden, is hij evengoed klaar zich met tanden en klauwen tot het uiterste te verdedigen als de aanvaller doorzet.
Natuurlijk rollen katten ook op hun rug wanneer ze spelen en soms wanneer ze ons begroeten. Vaak vinden ze het heerlijk dat je op hun buik kietelt. Krolse poezen gaan voor een kater liggen rollen om zijn aandacht te trekken. In de zomer nemen katten net zo graag een stof- of zandbad als vogels en ze kunnen naar hartelust liggen rollen op een warm, zonnig pad, maar meestal houden ze daarbij de omgeving scherp in de gaten om niet door een andere kat of hond in deze kwetsbare positie te worden overvallen.

Het tonen van emoties.
De staart kan zeer veel emoties uitdrukken.
kattenfluisteraar
Klik op het plaatje om het boek te bestellen.
blauwe balk
 
Naar De Arend Naar DEKBED Discounter
Naar Koopjedeal Naar WoonQ
Naar De kattenspeelgoed specialist Naar vergelijking Kattenverzekering

         

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.