Neus en tong van de kat

De neus

De extreem korte neus (Peke-Tick) bij Perzen komt gelukkig steeds minder voor. Echter niet in Amerika. Daar zijn katten met Peke-Tick zeer geliefd. In Engeland en nog een paar andere Europese landen wordt streng volgens de standaard gejureerd. Daar hebben deze platte neuzen weinig kans op een overwinning. De voorkeur gaat steeds meer uit naar het zogenaamde ‘Engelse type’. Hierbij is de neus niet extreem plat.

De extreem korte neus bij Perzen veroorzaakt veel bijwerkingen, zoals kortademigheid, kauw- en eetproblemen en tranende ogen.

Klik voor over verzachtende neusdruppels.

Een kat heeft in de neus 17 miljoen zenuwcellen die hij gebruikt om lekkere dingen uit de meest onmogelijke plekken weg te halen.

Bij de keuze van het eten is de geur beslissend. Katten die verkouden zijn weigeren voer niet omdat ze geen honger hebben, maar omdat ze het niet kunnen ruiken. Om de kat dan toch te laten eten is een sterkere geur nodig. Bijvoorbeeld gerookte bokking of gebakken lever.

De reuk- en smaakorganen zijn nauw met elkaar verbonden doordat de Neusholte (a, rood) uitkomt in de bek (b, rood). Ontvangers in het reukepitheel (c, rood met groeven) proeven in de lucht zwevende stoffen en zenden prikkels naar het Reukcentrum (d, licht rood) in de hersenen.
Smaakpapillen op de Tong (e) reageren op stoffen in het voedsel; ook deze prikkels gaan naar het Reukcentrum (d, licht rood).
Door het verhemelte (gele stukje) loopt een kanaal naar het Orgaan van Jacobson (f, oranje). Dit orgaan is bezet met reukgevoelige cellen, die in verbinding staan met centra in de Hypothalamus (g, blauw). Dit orgaan is van belang voor het sexueel gedrag en de eetlust.

Flehmen

Als een kattenneus overmatig wordt geprikkeld, flehmt de kat: ze opent de bek en trekt het aroma scherp naar binnen. Hierbij zijn de neusvleugels gesloten en gaan de gaten van het Orgaan van Jacobson open staan. Dit extra reukorgaan leidt de informatie via het centrale zenuwstelsel naar de hersenen, van waaruit de handeling van de kat volgt.
Bij het flehmen worden geurmoleculen in de lucht opgevangen op de tong. De tong duwt deze moleculen tegen de opening van het Jacobs orgaan. Het lijkt een beetje op tandenklapperen.

Fle(h)mende katten kunnen hun baas aankijken met een blik van ofwel uiterste domheid ofwel van opperste afschuw.
De kat rekt de hals, opent de bek en krult de bovenlip op in een grijns.
Niet-gecastreerde katers zijn kampioen in het fle(h)men, vooral als ze een krolse poes op het spoor zijn.

De geur van een concurrent heeft direct het overmarkeren van die plek tot gevolg, door er overheen te wrijven of te urineren.

Soms kan een kat geen of alleen een vage herinnering aan een geur verbinden. In dat geval genieten ze met een ‘dromerige’ gezichtsuitdrukking.

Het herkennen van smaken

De ene soort vlees ruikt anders dan de andere. Konijn ruikt anders dan rundvlees en lever ruikt anders dan nieren. Katten zijn zeer gevoelig voor deze verschillen.
Dit is waarschijnlijk de oorzaak van het ontwikkelen van een bijzondere voorkeur voor of afkeer van bepaalde soorten voedsel.
Het herkennen van verschillende smaken begint al heel vroeg bij katten; kittens van 1 dag oud kunnen al het onderscheid proeven tussen vloeistoffen die wel of geen zout bevatten. Bij de ouder wordende kat neemt deze gevoeligheid echter af, net als bij de mens.

De kattenkruid “trip”

De geur van bepaalde planten geniet soms een enorme belangstelling van katten.
Kattenkruid (Nepeta cataria) groeit in het wild in gematigde streken van Europa en Noord-Amerika. Het kan ook eenvoudig worden gekweekt in de tuin of als kamerplant.
In de tuin kun je er zeker van zijn dat het gedeeltelijk wordt platgetrapt en aangevreten door katten.
De karakteristieke volgorde van handelingen is:

ruiken
knabbelen
wrijven
rollen
miauwen

Deze handelingen verschillende per kat in hevigheid en katers reageren meestal sterker dan poezen.
Ongeveer 50% van de katten reageert op kattenkruid.
De staat van euforie waarin ze geraken kan 5 tot 15 minuten duren.

De werkzame stof uit de plant (nepetalacton), is geïsoleerd en verkrijgbaar in spuitbussen of wordt toegevoegd aan speelgoed.

De tong

De tong heeft verschillende functies en dient niet alleen voor het proeven en opnemen van voedsel, maar ook voor het schoonmaken en desinfecteren van de huid en de vacht. Zie ook Hoe wast een kat zich.
Het midden van de tong is bezaaid met draadvormige haakjes, die voor de ruwte zorgen.

Op de punt, de zijkanten en de wortel van de tong bevinden zich de smaakpapillen. De smaakcellen zitten in groepjes, als partjes van een sinaasappel, rondom een kleine opening.

Kattentongen dienen als rasp, die zelfs een bot kunnen afraspen.

Lang is gedacht dat de tong als een lepel fungeert. Uit onderzoek van wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology (januari 2011) blijkt dat dit niet zo is.

Snelheid bij drinken

In 1940 maakte een Amerikaanse wetenschapper al een video waarin te zien was hoe een kat precies dronk. Het dier stopte zijn tong recht naar beneden in de bak. Het topje van de tong bleek daarbij een beetje naar achteren gekruld, zodat dit deel van de tong de vloeistof als eerste raakte. De wetenschappers van het MIT wilden echter meer weten. Zij verzamelden beelden van drinkende katten en vertraagden die aanzienlijk. “De tong van een kat kan een snelheid van bijna een meter per seconde halen en is daarmee te snel om met het blote oog te zien”, aldus onderzoeker Pedro Reis.

Kolom

Op het beeldmateriaal zagen de onderzoekers dat het topje van de tong niet alleen het deel is dat als eerste de vloeistof raakt, maar ook dat dit het enige deel is. Katten steken niet hun hele tong in de vloeistof, maar doen dat veel voorzichtiger en eleganter. De top van de tong raakt het oppervlak van de vloeistof amper aan en dan trekt de kat zijn tong alweer op. Daardoor ontstaat een soort kolom tussen de bewegende tong en het oppervlak van de vloeistof. Wanneer de kat de bek sluit, bijt hij de kolom als het ware van het oppervlak af. Op die manier krijgt hij de vloeistof binnen zonder dat zijn kin nat wordt.

Hieronder nog een andere video die hetzelfde bewijs levert.

En hier het drinken van een hond.