Berselare Heksenstoet

Al een maand of drie wordt Beselare, nabij leper, in opschudding gebracht door een geheimzinnig kattenspektakel: de oostkant van het stille dorp wordt elke avond opgeschrikt door een vreselijk kattenconcert. Overdag is er geen kat te zien, maar als de avond gevallen is, lopen ze bij honderden, meer, bij duizenden over de Kattenput, een brede kom in de eenzame oosthoek van Beselare. Wie niet ver van de Kattenput woont, loopt ‘s nachts als bespookt en behekst rond. En vindt rust noch duur. Velen liggen uren wakker van het lawaai, het gemiauw, gegrol en geblaas van de katten.

Ontstaan van Berselare Heksenstoet

Klaas Boever sluit een weddenschap af om drie stopen bier. Hij zal door die kattenzee waden. Drie vrienden zullen meegaan. En de volgende avond zitten ze in “Het Sparrengat”, niet ver van de Kattenput, stevige borrels te drinken. Daarna trekken ze op de katten af, onverschrokken, waarom zouden ze bang zijn? Met een dikke stok in de vuist en hun hoge laarzen aan…

Als een golf komt de kattenvloed naar de vier helden toe. De vrienden lopen op de vloed in, stampen naar de katten, slaan met de stokken, op en neer, links en rechts, ze schoppen en ze brullen, maar alles tevergeefs. De kattenvloed stijgt. En geen enkele kat kunnen ze treffen. ‘t Is of ze erdoorheen slaan. ‘t Is of ze van damp zijn. Ze trekken hun jassen uit omdat ze bezweet zijn van het vechten. Maar na twee uur vechten vluchten ze weg van het kattenveld, naar huis. Als de moeders zien hoe hun zonen zijn toegetakeld, schreeuwen ze: “In godsnaam, wat is er gebeurd?” De kerels antwoorden niet, lopen naar bed, wentelen zich in hun dekens en liggen te rillen van de koorts en de angst. De dokter wordt erbij gehaald, maar ook hij krijgt geen woord uit hun mond. Hij schrijft hete kalmerende dranken voor, schudt zijn hoofd en gaat heen. Een van de moeders brengt de pastoor op de hoogte en beweert dat de jongens behekst zijn. “Er zijn meer heksen dan je denkt, meneer pastoor,” zegt ze nog. “We zullen zien,” zegt de pastoor.

En de volgende zondag zit het kerkje zo goed als vol voor de mis. Op het einde van de mis bidt de pastoor het Laatste Evangelie, dat donder en bliksem, dat duivels en heksen bindt en bezweert. Na dat evangelie slaat de pastoor gewoonlijk het dikke boek met kracht dicht. Deze keer niet. Hij laat het boek open liggen. De mensen van Beselare staan op en gaan naar huis. Maar kijk, niet allemaal. Veertien vrouwen blijven zitten. Hun knieën op de zitting geklemd. Ze kunnen niet weg. Ze zitten als versteend. Ze zijn lijkbleek maar hun ogen schieten vuur en vlam. De pastoor komt uit de sacristie en kijkt de heksen aan. Hij stapt naar het altaar en legt het misboek dicht. En nu veren de heksen op en lopen, ja, vluchten de kerk uit. Eén moeder heeft alles gezien maar de pastoor zegt dat ze moet zwijgen.

En vanaf dat ogenblik zijn de katten weggebleven. De vier kattenjagers zijn op slag genezen. En ook zij zwijgen erover in alle talen. Maar Beselare herdenkt elk jaar zijn beruchte heksen in een heksenstoet.

Edward Vermeulen

Ongeveer 160 jaar geleden, op 19 april 1861 werd in Beselare op de hoeve ‘Navegheer’ (in de Wervikstraat) Edward Vermeulen geboren. Toen hij vier was, verhuisde het gezin naar Hooglede. Edward Vermeulen werd later bekend als volksschrijver Warden Oom.

Beselare moet op hem een indruk hebben nagelaten. De talrijke legendes over spoken en heksen die in zijn geboortedorp leefden en van ouder op kind werden doorverteld, heeft hij opgetekend en in zijn boeken verwerkt.
In “Het Betoverd Hof” verwerkte hij de legende van de “vliegende geit”, een stuk Beselaarse folklore. Ook het verhaal van Babbe van d’Eijer Panders is een zuiver Beselaars vertelsel dat hij alhier in zijn jonge tijd opgetekend heeft. Beide legendes, die het bijgeloof uit vroegere tijden schetsen, worden in de Heksenstoet tot leven gebracht.

Beselare staat sinds jaar en dag bekend als de ‘Toveressenparochie’, omdat de mensen hier altijd vermaak gevonden hebben in het vertellen van allerlei verhalen over heksen en spoken. Door het werk van Warden Oom is die naam algemeen verspreid geraakt.

Op die manier droeg Warden Oom bij tot de reputatie van Beselare als heksendorp. Een reputatie die eind de jaren ’50 leidde tot de Heksenstoet, die in 2023 voor de 47ste keer door het dorp trekt.

De heksenstoet

In 1959 trokken de inwoners van de toenmalige Zonnebekestraat in stoet naar het gemeentehuis van Beselare voor de doop van de meesteresse van alle toveressen, Sefa Bubbels. Die stratenkermis groeide uit tot de Heksenstoet. Na 62 jaar blijft deze folkloristische stoet één van de levendigste en aantrekkelijkste van het land. Een stoet waar de hele Beselaarse bevolking aan meewerkt en die nog steeds het grote publiek weet te lokken én te charmeren.

De stoet opent met de uitbeelding van de geschiedenis van het Markizaat Beselare. In een tweede deel komt de heks in het sprookje aan bod: Sneeuwwitje, Hansje en Grietje die belaagd worden door… de heks.

Hoofdbrok blijft de uitbeelding van de heks zoals we haar uit plaatselijke legenden en folklore kennen. Meele Crotte, Calle Bletters, Leeme Caduul, Fyte Kwik en uiteraard Sefa Bubbels zijn de namen van enkele heksen, die in het gezelschap van spoken en duivels in diverse gedaantes door Beselare trekken. Soms in lugubere, maar vooral in volkse en komische taferelen wordt de hekserij in beeld gebracht.

Maar ook in Beselare kunnen de heksen hun straf niet ontlopen. Dat wordt in de heksenveroordeling uitgebeeld. Het heksengevang, gruwelijke folteringen, de “Vierschaere” en de brandstapel vormen het sluitstuk van deze heel levendige stoet.

Kortom, de Heksenstoet is een folkloristische optocht vol volkse taferelen en humor waarbij 1100 figuranten voor een meer dan boeiend kijkstuk zorgen.

De heksenstoet te Beselare

De recente heksenstoet was zondag 30 juli 2023.