Waarom zijn er zoveel mythen over katten?

Katten hebben altijd een fascinerende rol gespeeld in menselijke culturen en ze worden omgeven door een veelheid aan mythen en overtuigingen. Ideeën over katten als geluksbrenger of slecht voorteken hebben zich door de eeuwen heen ontwikkeld en zijn diep geworteld in verschillende culturen. In het volgende artikel willen we erachter komen waarom dit zo is.

De kat als geluksbrenger

Een interessant aspect van deze mythes rond katten is dat ze in veel culturen worden gezien als geluksbrenger. Net als een klavertje vier of het getal 777, dat geluk symboliseert.

In Japan bijvoorbeeld wordt de “zwaaikat” Maneki Neko, die met zijn rechter- of linkerpoot zwaait als hij rechtop zit, gezien als een geluksbrenger. Sommige mensen geloven dat alleen al de aanwezigheid van een kat hen geluk brengt en hen kan helpen grote winsten te maken.

De goddelijkheid van katten in de oudheid

Al in de oudheid werden katten als iets bijzonders beschouwd. Vooral in Egypte werden ze aanbeden en geassocieerd met verschillende godinnen. Een van de bekendste godinnen die met katten werd geassocieerd was Bastet. Ze werd beschouwd als een beschermende godin en werd vaak afgebeeld met een kattenkop.

De Egyptenaren geloofden dat katten een verbinding hadden met de spirituele wereld en dat hun aanwezigheid geluk en voorspoed bracht. Dit idee heeft zich door de geschiedenis heen verspreid naar andere culturen.

Katten als metgezellen van heksen in de middeleeuwen

Terwijl katten in de oudheid vaak positief werden gecategoriseerd, veranderde hun perceptie radicaal in de middeleeuwen. Met de opkomst van het christendom werden veel oude gebruiken en tradities als heidens beschouwd en verboden. Katten, die ooit werden geassocieerd met godinnen, werden nu geassocieerd met hekserij en de duivel.

Vooral zwarte katten werden gezien als bijzonder sinister en werden vaak geassocieerd met heksen. Dit idee leidde tot wrede heksenjachten waarbij talloze onschuldige katten en mensen werden gedood.

De kat en de pest

Een van de bekendste en meest sinistere mythes rond katten is hun verband met de pest. Tijdens de middeleeuwen, toen Europa werd getroffen door de pest, werd vaak ten onrechte gedacht dat katten de dragers van de ziekte waren. Mensen geloofden dat katten die vrij op straat rondliepen de pest verspreidden en begonnen ze te vervolgen en te doden.

Paradoxaal genoeg leidde deze vervolging echter tot een sterke toename van de populatie ratten, de eigenlijke dragers van de pest, omdat de katten, hun natuurlijke vijanden, werden gedecimeerd. Hierdoor kon de plaag zich nog sneller verspreiden. Hierdoor werd de kat in sommige culturen geassocieerd met rampspoed en dood.

Pas later, toen de ware oorzaken van de pest beter werden begrepen, begon het negatieve beeld van de kat te veranderen, maar de legende van zijn verband met de pest bleef in de collectieve verbeelding.

De mythe van de zwarte kat

Een mythe die vooral wordt geassocieerd met zwarte katten is hun vermeende ongeluk. In veel culturen werden zwarte katten geassocieerd met hekserij, magie en het kwaad. Vooral in de Middeleeuwen en vroegmoderne tijd geloofde men dat zwarte katten boodschappers van de duivel waren of geassocieerd werden met heksen.

Dit leidde tot absurde en tragische vervolgingen en moorden op zwarte katten, maar ook tot vooroordelen tegen mensen die zulke katten bezaten of ermee omgingen. Aan de andere kant zijn er ook culturen die zwarte katten als geluksbrenger beschouwen. In sommige regio’s van het Verenigd Koninkrijk en Japan worden zwarte katten bijvoorbeeld beschouwd als positief. Men gelooft dat ze geluk brengen en beschermen tegen het kwaad.

De oorsprong van deze mythe is uiteenlopend en varieert van culturele tradities tot bijgeloof. Zwarte katten werden vaak geassocieerd met nacht en duisternis, wat bijdroeg aan hun mystieke uitstraling. Tegenwoordig staan veel mensen sceptisch tegenover deze oude overtuigingen, maar de mythe van de zwarte kat als voorteken, goed of slecht, blijft in veel hoofden aanwezig.

Katten hebben zeven levens

De mythe dat katten zeven levens hebben is een van de meest fascinerende legendes rond deze dieren. Dit idee is terug te vinden in verschillende culturen en heeft in de loop der tijd vele interpretaties ondergaan.

Een mogelijke verklaring voor deze mythe ligt in het vermogen van katten om ongedeerd uit schijnbaar gevaarlijke situaties te ontsnappen. Hun snelle reflexen en hun vermogen om van grote hoogten te vallen en behendig te landen, hebben waarschijnlijk bijgedragen aan het ontstaan van dit geloof.

Culturele en religieuze invloeden kunnen ook een rol spelen. In sommige oude culturen werden katten vereerd als heilige dieren en geassocieerd met verschillende godheden. Deze goddelijke connectie kan hebben geholpen om het geloof in de superioriteit en onkwetsbaarheid van katten te versterken.

Het is echter belangrijk op te merken dat deze mythe niet letterlijk moet worden genomen. Katten hebben natuurlijk maar één leven, net als alle andere levende wezens. Het geloof in hun zeven levens is eerder een symbolische en poëtische notie die de fascinatie en bewondering voor deze mysterieuze en sierlijke dieren weerspiegelt.

De renaissance van katten in de 19e eeuw

Ondanks de donkere dagen van de Middeleeuwen beleefden katten een renaissance in de 19e eeuw. Met de opkomst van de Romantiek en het Victoriaanse tijdperk werden katten weer gezien als fascinerende en mysterieuze wezens. Ze werden populaire motieven in de kunst, literatuur en mode. Vooral in Engeland werden katten gezien als geluksbrenger en als trouwe metgezellen in aristocratische salons.

Wetenschappelijke verklaringen voor de kattenmythen

Naast culturele en historische redenen zijn er ook wetenschappelijke verklaringen voor de kattenmythen. Katten hebben bijvoorbeeld het bijzondere vermogen om stil te bewegen, wat bijdraagt aan hun mystieke reputatie. Hun soepele bewegingen en scherpe blik geven ze een mysterieus uiterlijk dat tot de verbeelding spreekt.

Daarnaast hebben studies aangetoond dat katten zelfs positieve effecten kunnen hebben op de menselijke gezondheid. Hun aanwezigheid kan stress verminderen en het algehele welzijn verbeteren. Dit zou kunnen verklaren waarom zoveel mensen katten als geluksbrenger beschouwen.

Conclusie: De complexiteit van kattenmythes

Over het geheel genomen is de wereld van kattenmythes uiterst complex en veelzijdig. Van goddelijkheid in de oudheid, via de donkere middeleeuwen tot de moderne popcultuur, katten hebben een lange en bewogen geschiedenis achter zich.

Hun rol als geluksbrenger of slecht voorteken wordt sterk gekenmerkt door culturele en historische invloeden, maar ook wetenschappelijke verklaringen spelen een rol. Uiteindelijk blijft de fascinatie voor katten echter tijdloos en zal ze de mensheid in de toekomst blijven vergezellen.